Telegraaf 10 april

„Ik weet niet precies waarom, maar er is duidelijk een klik tussen Nederlanders en Macedoniërs”, zegt Verica Andreevska Spasovic, die werkt voor de Nederlandse ambassade in Skopje. „Hoeveel papieren we niet in orde hebben gemaakt voor Nederlandse jongens die met een Macedonisch meisje gingen trouwen. Misschien omdat het allebei kleine landen zijn, die zich moeten handhaven tussen de veel grotere omringende landen.”

Macedonië heeft driekwart van de oppervlakte van Nederland en telt twee miljoen inwoners. Een deel van het land bestaat uit lieflijke weiden waar koeien en schapen met klingelende belletjes grazen.

Maar je hebt ook steile gebergten, waar nog beren, wolven en lynxen leven. De schrijver A. den Doolaard, die hier geëerd wordt met een monument, noemde het niet voor niets één van de wildste gebieden van Europa.

Meer Ohrid

De meeste toeristen kiezen voor een verblijf aan het Meer van Ohrid, waarlangs zich hotels, pensions en campings met kiezelstranden bevinden.

Ohrid zelf, één van de oudste steden van Europa, is net een openluchtmuseum. Naar verluidt had de stad vroeger 365 orthodox christelijke kerken, voor elke dag (c.q. heilige) één. Nu zijn er nog ongeveer de helft.

Sommige bijna onvindbaar, niet groter dan een kapelletje of verborgen in een grot. Andere zijn bezienswaardigheden waarvoor je (een kleine) entree moet betalen vanwege hun bijzondere fresco’s, iconen en Byzantijnse mozaïeken.

Romeinen

Nog ouder dan de kerken, waarvan de oudste uit de 4e tot 6e eeuw stammen, zijn de Romeinse overblijfselen zoals de bogen van een waterreservoir en het antieke theater midden in Ohrid, waar vroeger gladiatoren met wilde dieren vochten.

Boven de stad torent het fort van de vorst Samuel, die regeerde van 976 tot 1014. Bij de noordelijke stadspoort werd vorig jaar nog tijdens werkzaamheden aan een gesprongen waterleiding een gouden dodenmasker gevonden.

Het was het zesde dat in Macedonië is gevonden. Omdat de opgravingen vroeger door anderen werden gedaan, bevinden zich twee gouden maskers in het museum van Belgrado (Servië) en twee in dat van Sofia (Bulgarije).

De resterende twee zijn in het Museum van Ohrid, dat zich bevindt in het prachtige 17e-eeuwse koopmanshuis van de familie Robev.

Daar zijn ook munten te zien met de beeltenis van Alexander de Grote, die hier consequent ’Alexander van Macedonië’ wordt genoemd, en van zijn vader Philip II.

Vrolijkheid

Tijdens het flaneeruurtje aan het eind van de middag gaan de Macedoniërs massaal de straat op. Het barst er dan ook van de gezellige cafeetjes en restaurants.

Omdat overal vrolijkheid heerst en muziek en dans, is Macedonië ook een fantastische bestemming voor jongeren. Veel hotels hebben een moderne disco, waar het feest pas tegen middernacht begint en het bier goedkoop is.

Halverwege het meer, tussen Ohrid en het klooster van St.Naum (aan de grens met Albanië), is de jongerencamping Gradiste aan de Baai van de Beenderen, waar beroemde diskjockeys zoals Armin van Buuren optreden.

Behalve zon, strand, eten, drinken en cultuur vinden toeristen het prachtig om naar een dorpje te wandelen en contact te hebben met de gastvrije bevolking.

„Mijn befaamde ezeltjestocht is razend populair”, zegt Dimitri Basoski, die met zijn Nederlandse vrouw in zijn geboortedorp Pestani een pension drijft. „Voor de tocht komen oude vrouwen met hun ezeltje uit een bergdorp. Onderweg voeren ze met handen en voeten hilarische gesprekken met de toeristen. Bij de barbecue zijn ze zo bevriend dat ze met elkaar dansen en elkaar omhelzen. Een ervaring om nooit te vergeten.”

Nederland

Dimitri heeft jaren in Nederland gewoond maar hij droomde er altijd van om terug te gaan naar Macedonië. „In Nederland was elke dag hetzelfde. Ik voelde me ondanks de luxe in een moderne gevangenis. Alles was geregeld en voor alles wat je wilde doen golden beperkingen. De mensen zijn er rijk maar toch chagrijnig. Ik miste de spontaniteit en de gemoedelijkheid. In Macedonië kennen we nog echte armoede. Dertig à veertig procent van de bevolking is werkloos en overleeft ternauwernood met een geit, een paar kippen en een moestuintje. Maar ze zijn niet ongelukkig. Sterker nog, ik ken Macedoniërs die succesvol zijn geweest in het buitenland, maar ervan dromen om hun oude dag met een geit en wat kippen in een bergdorpje door te brengen.”

Wijn van voor Christus

Men beweert dat in Macedonië al in de 13e eeuw voor Chr. wijn werd verbouwd. Ook de familie van Alexander de Grote (4e eeuw v.Chr) hield veel van wijn. Tot de onafhankelijkheid in 1991 werd er geen eigen wijn meer geproduceerd.

De boeren moesten hun druiven inleveren bij het communistische collectief en mochten maar een klein deel zelf houden om wijn te maken voor eigen gebruik. Nu het juk is afgeschud wil men weer graag een internationaal erkend wijnland worden.

Sinds kort wordt er ook Macedonische wijn naar Nederland geëxporteerd.

Een nieuwe wijnboer die het grootste heeft aangepakt, is Jordan Trajkov van Popova Kula Winery in Demir Kapija. Rijk geworden op de beurs in Amerika kwam hij in 2004 terug naar de streek van zijn grootouders om niet alleen een wijngaard op te zetten, maar ook een hotel-restaurant.

Met zijn wijnmaakster Venera Gelebeseva Krstic maakt hij wijnen waarin de druiven van nieuwe soorten worden gecombineerd met de oeroude Balkan-rassen.

Zijn droom is om nog eens door te breken met een grote rode wijn van de Macedonische druivensoort Vranec.

Vanuit het restaurant hebben de bezoekers uitzicht op het productieproces van de wijn en op tafel komen uitsluitend specialiteiten van de streek.

Turkse wijk

De hoofdstad Skopje, geboorteplaats van Moeder Theresa, wordt in tweeën gedeeld door de rivier Vardar. Beroemd is de Stenen Brug, die nog stamt uit de 16e eeuw en leidt naar de oude stad met de bazaar, waarin behalve winkeltjes kleine werkplaatsen zijn, cafeetjes en restaurantjes, karavanserais (waar vroeger de kooplieden met hun volgepakte wagen en rijdieren logeerden) en kerken en moskeeën.

In dit gedeelte bevindt zich ook de grootste dagmarkt van Macedonië, met kleding en waren uit heel Macedonië en Albanië. De oude stad wordt ook wel het Turkse stadsdeel genoemd.

Een groot badhuis met vele koepels herinnert nog aan de tijd dat de Turkse Ottomanen hier de baas waren. Ze verboden de christelijke kerken niet, maar ze mochten niet hoger zijn dan de Turkse moskeeën.

Vandaar dat de Verlosserskerk, die in de 14e eeuw werd gesticht en een schitterende houtgesneden iconostase heeft met scènes uit het oude testament (10 meter breed en 7 meter hoog), wat lager ligt. Vooral de deuren moesten laag zijn om te voorkomen dat de Turken met paard en al de kerk in reden om het christelijke geloof te vernederen.

Folklore en traditie

In geïsoleerde bergachtige gebieden houdt men vast aan folklore en tradities. Zo ook in de bergen van Macedonië, waarover A. den Doolaard zo beeldend schreef in zijn boeken ’De herberg met het hoefijzer’ en ’De bruiloft der zeven zigeuners’.

Befaamd is het driedaagse festival in het dorpje Galicnik in juli in het Mavrovo-gebergte. De traditionele huwelijksviering staat bekend als de Galicnik Wedding (zie foto) en trekt jaarlijks veel toeristen.

Er zijn ook excursies naar de kaasmakerijen in de bergen.

Burgemeester Nasto Bogoeski van het bergdorpje Vevcani maakt het helemaal bont. Hij heeft zijn dorp, waar nog een natuurgeloof wordt aangehangen, uitgeroepen tot aparte staat.

Er is een eigen volkslied en bezoekers, die hier vooral met carnaval naartoe komen, hebben een visum nodig. Volgens de burgemeester zal zijn dorp eerder lid worden van de EU dan het land Macedonië.